Công tơ điện 1 pha là gì ?

Ngày nay, nhà ở, nhà trọ hay phòng học nào cũng đều được trang bị công tơ điện 1 pha. Thiết bị này giúp người dùng kiểm soát lượng điện tiêu thụ trong hàng tháng, để điều chỉnh và sử dụng phù hợp hơn ở các tháng tiếp theo. Tuy nhiên, công tơ điện thường được đặt ở các trụ điện nên không phải ai cũng biết rõ đặc điểm của loại thiết bị này. Do đó, hãy cùng ELEO tìm hiểu chi tiết về công tơ điện 1 pha qua bài viết này nhé! 

Đôi nét về công tơ điện 1 pha

Công tơ điện 1 pha là thiết bị được sử dụng để đo đạc điện năng tiêu thụ của từng hộ gia đình. Thiết bị này được lắp đặt phía sau đồng hồ điện và ở cùng một đường dây tải điện.

Loại công tơ điện 1 pha thường được sử dụng cho nguồn điện 220V; lắp đặt chủ yếu cho các gia đình, nhà trọ, chung cư và các hệ thống nhà hàng nhỏ, công ty,…

Hiện nay trên thị trường có 4 loại thường được sử dụng với các đặc tính kỹ thuật khác nhau:

• Công tơ 1 pha 5(20)A có số vòng quay là 900 vòng/kWh. Trên mặt hiển thị 5 số + 1 số lẻ. Dòng điện tối đa chạy qua là 20A.
• Công tơ 1 pha 10(40)A có số vòng quay là 450 vòng/kWh. Trên mặt hiển thị 5 số + 1 số lẻ. Dòng điện tối đa chạy qua là 40A.
• Công tơ 1 pha 20(80)A có số vòng quay là 250 vòng/kWh. Trên mặt hiển thị 5 số + 1 số lẻ. Dòng điện tối đa chạy qua là 80A.
• Công tơ 1 pha 40(120)A có số vòng quay là 100 vòng/kWh. Trên mặt hiển thị 6 số và không có số lẻ. Dòng điện tối đa chạy qua là 120A.

Bởi vì có rất nhiều loại công tơ điện 1 pha trên thị trường nên việc chọn cho gia đình một thiết bị dùng để đo đạc điện năng tiêu thụ phù hợp là điều rất cần thiết. Loại công tơ điện này cần phải phù hợp với công suất, dòng điện các thiết bị đang sử dụng trong nhà.

Ví dụ: Một gia đình sử dụng 1 quạt trần có dòng điện là 1.36A, 1 tivi có dòng điện là 0.6A, 1 máy nước nóng có dòng điện là 13.6A, 10 cái đèn led 18W, mỗi cái có dòng điện là 0.09A, 1 tủ lạnh có dòng điện 1.78A thì nhà này nên chọn loại công tơ điện 1 pha 5(20)A là hợp lý nhất.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Cấu tạo

Công tơ điện 1 pha có cấu tạo rất đơn giản, bao gồm:

• Cuộn dây điện áp: Được lắp đặt song song với phụ tải và có số lượng vòng dây nhiều, nhưng phần tiết diện của sợi dây này so với các loại công tơ điện khác thì sẽ nhỏ hơn.
• Cuộn dây dòng điện: Được mắc nối tiếp với phụ tải. Tiết diện của cuộn dây này lớn hơn cuộn dây điện áp nhưng số vòng dây ít hơn.
• Đĩa nhôm: Được lắp phía trên trục, tì vào trụ để quay tự do giữa hai cuộn dây điện áp; nằm giữa khe hở của nam châm vĩnh cửu và cuộn dây dòng điện.
• Nam châm vĩnh cửu: Bộ phận này có vai trò tạo ra momen cán khi bộ phận đai nhôm quay trong từ trường của nó.
• Hộp số cơ khí: Bộ phận này dùng để hiển thị số vòng quay của đĩa nhôm khi  được gắn với trục của đĩa nhôm.

Nguyên lý hoạt động của công tơ điện 1 pha

Mỗi thiết bị điện đều có một nguyên lý hoạt động khác nhau. Nguyên lý hoạt động của công tơ điện khá là đơn giản. Khi có dòng điện chạy qua phụ tải, các bộ phận của công tơ điện sẽ bắt đầu hoạt động tại cuộn vòng mà dòng điện đã đi qua và sẽ tạo ra một luồng điện từ bên dưới đĩa nhôm có gắn trục rơ le liên kết với dãy số hiển thị cơ khí.

Dòng điện cũng tạo ra hai luồng thông từ trên cuộn áp trong cùng thời điểm đó, luồng còn lại tác động trực tiếp lên đĩa nhôm. Dưới sự tác động của hai luồng sẽ tạo ra momen làm cho đĩa nhôm quay trong cục nam châm vĩnh cửu. Chính vì thế, nó sẽ tạo ra một luồng momen cản làm cho cân bằng vòng quay. Từ đó, cho ra chỉ số điện năng tiêu thụ dựa vào số vòng quay của đĩa nhôm. Khi đĩa nhôm quay đồng nghĩa nó sẽ làm cho trục số nhảy số và hiển thị trên màn hình đồng hồ. 

Các loại công tơ điện 1 pha hiện nay

Công tơ điện 1 pha có hai loại là pha cơ và pha điện tử.

Công tơ điện 1 pha cơ

Công tơ điện 1 pha cơ được sử dụng phổ biến và lắp đặt hầu hết trong mỗi gia đình từ xưa tới nay. Loại công tơ điện này thường sử dụng cho các lưới điện 1 pha. Đây là loại lưới điện dùng cho các hộ gia đình, nhà trọ,… dành cho các thiết bị điện có công suất thấp. 

Hãy cùng Bestray tìm hiểu ưu điểm và khuyết điểm của loại công tơ điện 1 pha cơ để hiểu rõ tại sao loại này được ưa chuộng đến vậy.

Ưu điểm

• Giá thành thiết bị rẻ, dễ lắp đặt.
• Được các công ty điện lực Việt Nam cung cấp và lắp đặt.
• So với các loại khác nó có cấu tạo đơn giản hơn. 
• Sử dụng bền và ổn định trong thời gian lâu dài.

Nhược điểm

• Tính chính xác chưa cao, có thể dẫn đến việc sai số do phụ thuộc vào cơ cấu và nguyên lý hoạt động cơ khí.
• Có thể điều chỉnh và làm chậm tốc độ quay của đồng hồ.

Công tơ điện 1 pha điện tử

Đây là một loại công tơ điện mới, thiết kế hiện đại và có độ chính xác cao hơn công tơ điện 1 pha cơ. Hoạt động dựa vào việc hiển thị các thông số điện tử trên màn hình LCD và LED.

Ngoài việc đo đạc điện năng tiêu thụ thì công tơ điện tử có thể đo được các thông số khác của tải và nguồn. Ví dụ như số điện sử dụng tức thời, số điện tối đa, mức điện áp, hệ số công suất, mức điện áp và công suất phản kháng,… Ngoài ra, loại công tơ điện này còn đo được điện năng tiêu thụ trong giờ cao điểm hoặc giờ thông thường.

Ưu điểm

• Có khả năng cảnh báo được rò rỉ điện.
• Đo đạc chính xác lượng điện năng tiêu thụ.
• Cài đặt nhiều chức năng đo các thông số liên quan.
• Hỗ trợ giám sát được chất lượng nguồn điện.
• Có khả năng tính toán được giá điện bậc thang.
• Có độ chính xác cao hơn.

Nhược điểm

Sửa chữa phức tạp và khó khăn.

Giá thành tương đối cao.

Độ bền được phụ thuộc vào linh kiện điện tử cấu tạo nên nó.

Hướng dẫn cách đấu công tơ điện 1 pha đúng kỹ thuật an toàn

Công tơ điện 1 pha có cách lắp đặt rất đơn giản. Tuy nhiên, bạn cần nắm rõ các kí hiệu để lắp đúng thứ tự và giúp công tơ điện hoạt động hiệu quả.

Ký hiệu

• Dây số 1: Ký hiệu của dây pha nóng đi vào.
• Dây số 2: Ký hiệu của dây pha nóng đi ra.
• Dây số 3: Ký hiệu của dây trung hòa đi vào.
• Dây số 4: Ký hiệu của dây trung hòa đi ra.

Khi thực hiện lắp đặt công tơ điện cần nối hai dây số 3 và số 4 lại với nhau. Để kiểm tra được đâu là dây nóng thì bạn có thể sử dụng bút thử điện, khi bút thử điện có màu đỏ thì đó là dây nóng và ngược lại.

Cách đấu công tơ điện 1 pha gồm các bước sau

• Bước 1: Sử dụng hai dây pha nóng nối vào vị trí số 1 và 3.
• Bước 2: Sử dụng hai dây trung tính nối vào vị trí số 2 và 4.
• Bước 3: Nối hai dây đầu ra (dây 2 và dây 4) với aptomat.
• Bước 4: Kiểm tra lại toàn bộ các đoạn nối và cấp điện cho công tơ điện hoạt động.

Lưu ý quan trọng: Bạn cần phải hiểu rõ được nguyên lý hoạt động của công tơ điện và các nguyên lý về điện để đảm bảo an toàn khi thực hiện lắp đặt.

Tổng kết

Công tơ điện 1 pha chính là một thiết bị điện không thể thiếu ở các hộ gia đình nhằm mục đích đo số điện năng mà gia đình đó đã sử dụng sau một thời gian. Qua bài viết này, ELEO hy vọng sẽ mang lại nhiều thông tin hữu ích giúp cho bạn biết được cấu tạo, nguyên lý hoạt động và đặc biệt là cách đấu công tơ điện 1 pha một cách an toàn.

Tuy nhiên, hiện nay có rất nhiều nơi cung cấp các loại công tơ điện và thiết bị điện có thể hỗ trợ lắp đặt, nếu bạn không muốn tự lắp đặt thì có thể liên hệ để được tư vấn và giúp đỡ lắp đặt cho dễ dàng hơn. Ngoài ra, nếu bạn muốn các đường dây điện, đường dây dẫn của gia đình mình an toàn, tránh các loại côn trùng và các tác nhân khác từ môi trường thì có thể tham khảo một số thiết bị như thang cáp, khay cáp,…  

Bestray là một trong những đơn vị cung cấp các thiết bị điện hiện đại tại thị trường Việt Nam. Với hơn 15 năm kinh nghiệm chuyên về tư vấn, thương mại, sản xuất và dịch vụ trong ngành điện, Bestray đã nhận được nhiều sự tín nhiệm từ công ty xây dựng, các nhà đầu tư. Chúng tôi đặc biệt cung cấp thang cáp, máng cáp, máng lưới, khay cáp, thiết bị điện, phụ kiện máng cáp,….  cho nhiều công trình trong nhiều năm qua. Bestray  mang đến cho khách hàng những sản phẩm đảm bảo uy tín, giá thành hợp lý, đúng tiêu chuẩn quốc tế và tạo nên những công trình có giá trị bền vững.